Historia warszawskiej Pragi cz.1
Praga uzyskała prawa miejskie 10 lutego 1648 r. Wcześniej tereny Pragi były wsią szlachecką,
dość często zmieniającymi swoich właścicieli. Ze względu na swoje usytuowanie
wzdłuż Wisły, jej tereny rozwijały się bardzo dynamicznie.
![]() |
Bernardo Bellotto (Canaletto), Widok Warszawy od strony Pragi, 1770 r. |
W latach
1568-1573 powstał pierwszy stały most łączący Warszawę z obecną Pragą. Jego
powstanie umożliwiło nie tylko zorganizowanie na polach wsi Kamion elekcji
Henryka Walezego, ale też przyczyniło się do dalszego rozwoju tamtych terenów. Centralny
punkt miasta był ulokowany w okolicach dzisiejszego skrzyżowania ul.
Ratuszowej z ul. Jagiellońską. To tutaj stały najważniejsze obiekty
miasta, czyli kościół, ratusz, a także duży plac targowy i karczmy. Miasto
nie cieszyło się jednak długo spokojem, wraz z przybyciem Szwedów w 1656 r. na
terenach Pragi i sąsiedniego Skaryszewa rozegrały się walki, które pozostawiły
po sobie duże zniszczenia. Dobre czasy dla miasta przyszły już na początku
XVIII w., swoje wille zaczęły tu wznosić zamożne, magnackie rodziny, co
przyczyniło się do rozwoju usług w mieście. Należy też pamiętać, że królewska rodzina Sasów dzierżawiła znaczną część Saskiej Kępy, której to nazwa pochodzi od nazwiska władców. Tereny Pragi były dzierżawione również przez liczną
szlachtę, swoje pałace wybudowali m. in.: Radziwiłłowie, Sapiehowie, Czartoryscy, czy
Potoccy.
![]() |
Szmul Jakubowicz Zbytkower z żoną Gitlą |
Najemcami Pragi byli też majętni mieszczanie, wśród nich jeden z najbogatszych warszawskich Żydów - Szmul Jakubowicz - Zbytkower, który w 1780 r. wydzierżawił tereny
obecnej Szmulowizny. Jakubowicz - Zbytkower rozwinął tu olbrzymie interesy, zmonopolizował
niemal cały handel i rzemiosło praskie. Założył rzeźnię, liczne magazyny,
garbarnię, tartak, młyn i dwie gorzelnie. Dużą część obecnej Pragi kupił król Stanisław August. Monarcha nabył wówczas
miasto Skaryszew oraz wsie: Grochów, Kałęczyn i Gocław. Swoje włości
podarował bratankowi, Stanisławowi Poniatowskiemu, który założył miasteczko
Kamion między rogatkami Skaryszewa a Grochowem. Główna
ulica tego miasteczka została nazwana Grochowską.
Aleksander Orłowski, Obrona Pragi (Rzeź Praska) 1794 |
Od 1791 r., tuż przed
ostatecznym rozbiorem Polski, Praga została przyłączona administracyjnie do
stolicy. Kolejnym
krwawym wydarzeniem w dziejach miasta była Rzeź
Praska, która miała miejsce 4 listopada 1794 r. Warszawska Praga była w tym czasie strategicznym
punktem obrony miasta przed wojskami carskimi podczas insurekcji
kościuszkowskiej. Praga została poważnie zniszczona, a duża
część jej ludności zabita przez Rosjan, pod dowództwem marszałka Suworowa. Od
tego czasu Praga zaczęła pustoszeć i popadać w ruinę.
Pierwsza ilustracja przedstawia ul. Królewską, widać na nim obiekty stojące do dziś: kościół Wizytek po lewej, a z prawej latarnię kościoła luterańskiego. Obraz ten krąży z informacją, że to Praga na skutek błędnego podpisu (w Poznaniu mają dwa obrazy Norblina, ale tylko jeden, inny niż ten, przedstawia Pragę). Muzeum już dawno podpisy poprawiło, teraz pora na blog.
OdpowiedzUsuńKamion istniał co najmniej od X wieku (z niego ks. Skarszewski w końcu XVI wieku wykroił Skaryszew, który prawa miejskie dostał 7 lat wcześniej niż sąsiednia Praga), a Stanisław August założył na Kamionie jurydykę. Szmul Zbytkower nie był najbogatszy w Warszawie, jego majątek to druga od góry półka - choć na Pradze jego fortuna była największa.