Teatr Narodowy w Warszawie

Został założony w 1765 r., pierwszą siedzibą teatru był nieistniejący już budynek przy ul. Królewskiej zwany Operalnią. Premierowe przedstawienie - Natręci Józefa Bielawskiego, odbyło się 19 listopada. Powstanie Teatru Narodowego w Warszawie wiązało się z ówczesnym projektem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, który obejmował reformę edukacji, obyczaju i życia kulturalnego.  Od 1774 r. zespół teatralny występował w Pałacu Radziwiłłowskim (obecnie Pałac Prezydencki) na Krakowskim Przedmieściu. Wówczas na scenie teatru były wystawiane rodzime sztuki, warto wspomnieć o autorach takich jak Franciszek Bohomolec i Adam Czartoryski.

 

Zygmunt Vogel, Teatr Narodowy na pl. Krasińskich, 1791 r.

 

Następnie w 1779 r. został otwarty budynek przy pl. Krasińskich, który stał się docelową, stałą siedzibą narodowej sceny. Z tą siedzibą związana jest postać Wojciecha Bogusławskiego, który dzięki swym zasługom zyskał przydomek Ojca teatru polskiego. Jego dyrekcja w Tatrze Narodowym przypadła na trudne czasy Rzeczpospolitej, obrady Sejmu Czteroletniego, powstanie kościuszkowskie, w międzyczasie rozbiory Polski. Wizją Bogusławskiego było szerzenie patriotyzmu, obyczajów, zaangażowania w życie polityczne kraju i zachowanie kultury języka polskiego poprzez edukację estetyczną i wychowywanie widzów. 

 

Józef Reichman, Portret Wojciecha Bogusławskiego, 1798 r.

Kolejną siedzibą teatru został budynek zaprojektowany przez Antonia Corazziego, oddany publiczności w 1833 r. Ze względu na sytuację polityczną wywołaną powstaniem listopadowym,  nie mógł działać pod nazwą Teatru Narodowego. Z rozkazu cara powołano nową instytucję w postaci Teatru Wielkiego. Wówczas nastąpił wyraźny podział na trzy rodzaje sztuk: dramat, operę i balet. Prezesurę nad  Warszawskimi Teatrami Rządowymi sprawowali rosyjscy generałowie, pod ich czujnym okiem cenzorów na scenę nie dopuszczano dramatów polskich klasyków, a tym bardziej utworów romantycznych. Sztuki jednak były wystawiane w języku polskim, tym samym teatr odgrywał ważną rolę w krzewieniu patriotyzmu na terytorium objętym rusyfikacją społeczeństwa polskiego. 

 

Gmach Teatru Wielkiego

 Warszawskie Teatry Rządowe  funkcjonowały do 1915 r., jednak w tym czasie, jak można dowiedzieć się na stronie internetowej Teatru Narodowego, nastąpił jego rozkwit artystyczny: ...sukcesy repertuaru francuskiego, prapremiery komedii Aleksandra Fredry i dramatów Józefa Korzeniowskiego, epoka gwiazd, triumfy Moniuszki, patriotyczne manifestacje, klęski dramatów Słowackiego, pożar Rozmaitości w 1883 roku (odbudowa trwała niewiele ponad pół roku), wreszcie rewolucja 1905 roku i wprowadzenie na scenę nowej, tj. współczesnej dramaturgii. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w teatrze wybuchł pożar, po odbudowie przywrócono mu nazwę Teatru Narodowego. Podczas drugiej wojny światowej i oblężenia Warszawy, działalność teatru została zawieszona, natomiast podczas Powstania Warszawskiego w 1944 r. budynek został doszczętnie zniszczony, podobnie jak prawie cała Warszawa. Gmach teatru Narodowego po wojnie przekazano Wojsku Polskiemu, które  sfinansowało odbudowę, a następnie przeznaczyło ponownie na siedzibę teatru. 

        Gmach Teatru Narodowego po wojnie

Po wojnie nastąpiły czasy Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, z repertuarem teatru bywało różnie: Jego losy w nieunikniony, choć przedziwny sposób splatają się z dziejami PRL i kolejnymi okresami: szaleństw socrealizmu, krótkiej i złudnej radości odwilży, „małej stabilizacji”, wypadków marcowych, gierkizmu, smutku stanu wojennego. Za sprawą przedstawienia Dziadów Adama Mickiewicza w inscenizacji Kazimierza Dejmka, doszło do tak zwanych wydarzeń marcowych w 1968 r. Pomimo pozytywnych opinii polskich działaczy partyjnych, do Związku Radzieckiego zaczęły docierać informacje o dwuznaczności wymowy działa, ostatecznie uznano go za antyrządowy i antyradziecki, zakazano jego wystawiania. Podczas ostatniego spektaklu doszło do manifestacji pod teatrem, a następnie pod pomnikiem Mickiewicza, protesty zaczęły się rozszerzać, osiągając ogólnopolski zasięg. 

Plakat Dziadów w reżyserii Kazimierza Dejmka

W 1985 r. w teatrze wybuchł pożar, następnie zmiana ustroju, przekształcenia w państwie, nie sprzyjały odbudowie teatru i oddaniu się sztuce. W 1996 r. gmach teatru, wyposażony w nowoczesne sprzęty został oddany publiczności. Od tego czasu teatr nieustannie się rozwija i stanowi najważniejszą scenę w kraju, która w swoim repertuarze proponuje klasyków dramatu między innymi: Arystofanesa, Williama Shakespeare’a, Molière’a, Antoniego Czechowa, Augusta Strindberga, Stanisława Wyspiańskiego, Wystana Hugh Ardena, Jamesa Joyce’a, Stanisława Ignacego Witkiewicza, Witolda Gombrowicza, Tadeusza Różewicza, Harolda Pintera. 

Pożar Teatru Narodowego, 1985 r.

Obecnie rocznie wystawiane jest około dziewięciu premier i blisko pięciuset przedstawień. Od 2009 r. bierze udział w festiwalu Spotkań Tatarów Narodowych, który skupia najciekawsze przedstawienia ze scen europejskich teatrów. Dla dzieci i młodzieży szkolnej stworzono oryginalny program edukacyjny, który w interesujący sposób wprowadza w  magiczny świat teatru, inscenizacji, a także klasyki literatury. W 2015 r. Teatr Narodowy kończy dwieście pięćdziesiąt lat.  

Teatr Narodowy obecnie

 

 

http://www.narodowy.pl/