Pałac
mieści się przy jednej z najbardziej znanych okolic Warszawy,
pomiędzy jezdniami al. Solidarności, nieopodal Teatru Narodowego, ogrodu
Krasińskich i Starego Miasta. Został wzniesiony przez Rodzinę Przebendowskich,
później należał do magnackiej rodziny Radziwiłłów, po wojnie pałac zaadaptowano
na Centralne Muzeum im. Lenina, do którego przyjeżdżały wycieczki
szkolne z całej Polski. Od przeszło dwudziestu sześciu lat w budynku mieści się
Muzeum Niepodległości.
 |
| Pałac po odbudowaniu w latach 50. XX w., warszawa.fotopolska.eu |
Pałac
został wzniesiony ok. 1730 r., w modnym wówczas stylu barokowym dla
podskarbiego koronnego Jana Przebendowskiego, efektowny dom miał dodać
splendoru rodzinie, która nie mogła poszczycić się wielowiekowym szlacheckim
pochodzeniem. W latach 1760-1762 hrabia d’Aranda (dyplomata i poseł
hiszpański) wynajął cały pałac i stworzył z niego miejsce hucznych przyjęć oraz
balów maskowych. Budynek należał do pierwotnych właścicieli zaledwie przez 36
lat, gdyż 1766 r. został nabyty przez Konstancję i Rocha Kossowskich. W XIX wieku
pałac zaczął popadać w ruinę, rodzina Kossowskich zamieszkiwała na stałe w innym
miejscu, budynek zaś przyjął funkcje hotelowe.
 |
| Dzieci podczas zwiedzania Muzeum Lenina, zdj. G. Rutowska/NAC |
W kolejnych latach pałac mógł poszczycić się naprawdę barwną historią: Znajdował się tu Hotel de Hamburg, gabinet
figur woskowych oraz różnej maści sztukmistrze i oferenci – kobieta bez rąk,
zadziwiająca publiczność umiejętnością precyzyjnego posługiwania się stopami,
magik, cudzoziemiec sprzedający zamorskie ptaki, Niemiec „gwiżdżący przy
gitarze”. Innego rodzaju atrakcje zapewniały restauracja Gąsiorowskiego,
kawiarnia literacko-muzyczna i Zajazd Białostocki. W oficynie pałacu znalazło
się nawet miejsce na „Fabrykę Guzików oraz Wszelkich Wyrobów Metalowych i
Pieczętarskich”. Przez pewien okres mieścił się tu Urząd Kontroli Służących –
instytucja policyjna, oraz Trybunał Handlowy. Za czasów Królestwa Kongresowego
mieszkał w pałacu komendant Warszawy, rosyjski generał Lewicki. Natomiast w
latach czterdziestych i pięćdziesiątych XIX w. funkcjonowała drukarnia i zakład
piwa bawarskiego*.
 |
| Dzieci podczas zwiedzania Muzeum Lenina, zdj. G. Rutowska/NAC |
Po
1831 roku pałac czterokrotnie zmieniał właścicieli i był wykorzystywany w
charakterze kamienicy czynszowej. Kolejnym właścicielem został majętny
szlachcic z Litwy, Jan Zawisza. To właśnie on dokonał renowacji i przebudowy
pałacu. Nowy właściciel zamówił u znanego malarza, Henryka Siemiradzkiego,
plafon iluzjonistyczny Światło i mrok. W 1912 roku pałac nabył książę Janusz
Franciszek Radziwiłł. Książę urządził w nim mieszkanie ordynata oraz Zarząd
Dóbr i Interesów ks. Janusza Radziwiłła. Podczas powstania warszawskiego
pałac bardzo ucierpiał, a właścicieli najpierw naziści wywieźli do Berlina, a
następnie sowieci do Moskwy. Po zwolnieniu w roku 1947 rodzina powróciła do
Polski. Tutaj książę Janusz zgodził się odstąpić państwu ruiny swego pałacu w
zamian za dwupokojowe mieszkanie.
 |
| Muzeum Niepodległości obecnie, domena publiczna |
Pałac
miał zostać całkowicie zburzony, a na jego miejscu miała przebiegać trasa W-Z, na szczęście interweniowali w tej sprawie
konserwatorzy zabytków. Pałac odbudowano bardzo szybko, już 1949 r. służył
celom publicznym, wykorzystywały go głównie związki zawodowe, a po 1955 roku budynek
przekształcono w Centralne Muzeum im. Lenina. Po jego likwidacji 30 stycznia 1990 roku pałac mieścił
Muzeum Historii Polskich Ruchów
Niepodległościowych i Społecznych, które ostatecznie przyjęło nazwę Muzeum Niepodległości
 |
| Muzeum Niepodległości obecnie, domena publiczna |
