Uniwersytet Warszawski: krótka historia 200 lat

Uniwersytet Warszawski powstał 19 listopada 1816 r. na mocy edyktu wydanego przez cara Rosji i króla Polski - Aleksandra I Romanowa. Inicjatorami powstania Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego byli Stanisław Kostka Potocki i Stanisław Staszic. Na początku do istniejących już Szkoły Prawa i Nauk Administracyjnych (założonej  w 1808 r.) oraz Szkoły Lekarskiej (założonej w 1809 r.), dołączono wydział Filozoficzny, Teologicznego oraz Nauk i Sztuk Pięknych. Po kliku latach od daty powstania uniwersytet liczył ponad 800 studentów i 50 profesorów. 

Nadanie dyplomu stanowienia, A. Brodowski, 1828 r.


Oficjalnym godłem uczelni został orzeł w koronie z rozpostartymi skrzydłami, który trzymał w lewym szponie gałązkę palmy – oznaki cierpliwej pracy, a w prawym lauru –nagrody. Wokół orła widniało pięć gwiazd, symbolizujących pięć pierwszych wydziałów Uniwersytetu. Z końcem 1822 r. pod naciskiem władz carskich godło uległo zmianie. Tradycyjnego, stylizowanego orła otoczonego pięcioma gwiazdkami pomniejszono i umieszczono na piersiach dwugłowego orła carskiego.          

Odcisk pieczęci Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego z oficjalnym godłem Królestwa Polskiego z lat 1823-1831

W marcu 1830 r. król Mikołaj I przemianował uczelnię na Uniwersytet Królewsko- Aleksandrowski (na cześć swojego brata Aleksandra II).  Tego samego roku w listopadzie wybuchło powstanie listopadowe, studenci i pracownicy byli bardzo zaangażowani w działania powstańcze, utworzyli nawet paramilitarną Gwardię Honorową. Po upadku powstania uniwersytet został zamknięty, a większość zbiorów literackich została wywieziona do Petersburga. W 1857 r. otwarto Akademię Medyko- Chirurgiczną, która mieściła dwa wydziały Farmaceutyczny i Lekarski. W 1862 r. dołączono do nich wydziały Prawa i Administracji, Filologiczno- Historyczny i Matematyczno- Fizyczny tym samym reaktywowano uczelnię pod nazwą Szkoła Główna Warszawska. Podczas wybuchu powstania styczniowego uczelnia nadal funkcjonowała, jednak wielu studentów uczestniczyło w walkach. W lutym 1867 r.  pojawił się projekt zmiany polskiej Szkoły Głównej na rosyjski uniwersytet. Nasilająca się rusyfikacja była jedną z przyczyn zmiany nazwy uczelni na Cesarski Uniwersytet i wprowadzenie wykładów rosyjskojęzycznych. Tym samym nastąpiła radykalna wymiana grona profesorów na Rosjan. Spadała też liczba polskich studentów, którzy od początku założenia uczelni stanowili większość. Podczas istnienia Carskiego Uniwersytetu w 1911 r. powstała charakterystyczna, kojarzona do dzisiaj z uniwersytetem Brama Główna. Podczas I wojny światowej Cesarski Uniwersytet został przeniesiony do Rostowa nad Donem, a ostatecznie zamknięty w 1917 r. 

Fotografia Bramy Głównej UW z 1911 r.
 
W 1915 r. po wkroczeniu do Warszawy niemieckich okupantów uczelnia znowu zaczęła funkcjonować pod nazwą Uniwersytetu Warszawskiego, a nawet przywrócono pierwotne godło z polskim orłem w koronie. Już 15 listopada 1915 r. odbyło się uroczyste otwarcie połączone z manifestacją narodową ku odzyskaniu niepodległości państwa. Jadnak zajęcia nie potrwały długo, studenci dzielnie zrzeszyli się w paramilitarną jednostkę wojskową, która przybrała nazwę Legii Akademickiej. Następnie została przekształcona 36. pułk piechoty, powszechnie rozpoznawalny pod nazwą studenckiego wojska.  Po pierwszej wojnie światowej i odzyskaniu przez Polskę niepodległości uniwersytet zaczął prężnie funkcjonować. Na początku lat 30. był największą uczelnią w kraju, liczył około 10 000 studentów i 250 profesorów. Po śmierci Józefa Piłsudskiego w maju 1935 r., Senat UW podjął decyzję o zmianie nazwy uczelni na Uniwersytet Józefa Piłsudskiego w Warszawie.
 


Brama Pałacu Brühla zburzonego w czasie wojny

Po zaledwie kilku latach statecznego funkcjonowania Warszawa, podobnie jak cała Polska znalazła się pod panowaniem wojsk hitlerowskich. W trakcie okupacji polskie uczelnie musiały zostać zamknięte, a liczne, drogocenne zbiory były wywożone do Niemiec. Budynki uniwersytetu oficjalnie zaadaptowano na koszary wojskowe III Rzeszy. Liczni profesorowie prowadzili zajęcia ze studentami w domach, mimo że groziła im za to kara śmierci. W 1944 roku w zajęciach uczestniczyło ok. 300 pracowników naukowych i 3500 studentów. Większość z nich była żołnierzami działającego ruchu oporu przeciwko najeźdźcy. Po wojnie straty były niewyobrażalnie duże, około 60% budynków zostało całkowicie zniszczonych, a materiały dydaktyczne rozkradzione lub zniszczone w 70- 80%. W akcji odbudowy i odgruzowania zaangażowali się studenci, profesorowie, jak również mieszkańcy Warszawy. Pomimo spartańskich warunków nowy rok akademicki rozpoczął się w grudniu 1945 r. 

Zniszczony Pałac Kazimierzowski, 1945 r.
 
W czasach PRL władza ponownie wymusiła zmianę godła uniwersyteckiego, na orła bez korony, zaprzestano używania również tradycyjnych tóg i biretów. Autonomia uczelni została ograniczona, pomimo kilkudziesięciu lat okrojonej swobody, Uniwersytet Warszawski rozwijał się, zostały otwarte nowe wydziały, odnowiono i wybudowano też nowe gmachy. Uczelnia przez te wszystkie lata sprawowała funkcję nie tylko ważnego ośrodka wiedzy, ale też silne centrum opozycji, zwłaszcza wśród studentów. 

Studencki wiec na UW, 8 marca 1968 r.
 
Obecnie Uniwersytet Warszawski liczy 20 wydziałów, które oferują łącznie 127 kierunków studiów. Z badań przeprowadzonych w 2013 r. wiadomo, że studiuje tam 45 793 studentów oraz 3927 słuchaczy studiów podyplomowych. Na uczelni pracuje 7070 pracowników w tym 3591 pracowników naukowych. Co roku w rankingach najlepszych uczelni w Polsce Uniwersytet Warszawski zajmuje pierwsze lub drugie miejsce. 
 
Uniwersytet Warszawski obecnie

Komentarze

  1. Dzień dobry,
    na zdjęciu bramy z hitlerowskimi flagami to nie jest brama UW, tylko brama nieistniejącego dziś Pałacu Bruhla przy ul. Wierzbowej 1. Jak się przyjrzeć to zdecydowanie widać, że bramy są różne.
    Pozdrawiam,
    Marzena Burczyńska

    OdpowiedzUsuń

Prześlij komentarz